Μικρασιατική καταστροφή

Οι Εκδόσεις Μέτρον συνεχίζοντας τη συμβολή τους στην ανάδειξη της πραγματικής εικόνας, των αυθεντικών πηγών και όλων των πτυχών της σύγχρονης ιστορίας μας, δίνει στη δημοσιότητα μια σειρά ανατυπωμένων εφημερίδων από την εποχή της Μικρασιατικής Τραγωδίας.
Από τη σειρά των φύλλων της εφημερίδας "Εμπρός", που ανατυπώνονται σ' αυτόν τον τόμο, δεν λείπει καμιά σελίδα και κανένα φύλλο. Για χάρη της οικονομίας της έκδοσης έχει γίνει μια μικρή σμίκρυνση στο μέγεθος και ελάχιστα ήταν τα προβλήματα που προκάλεσε ο χρόνος. Όπου εμφανίζονται κενά, είναι τα κενά της λογοκρισίας, η οποία είχε την εξουσία να αφαιρεί παραγράφους, φράσεις ή λέξεις που έκρινε ότι δεν έπρεπε να δημοσιευθούν.
Δεν χρειάστηκε να κάνουμε οποιαδήποτε παρέμβαση στην ανατύπωση των φύλλων, θελήσαμε να δώσουμε ολόκληρα τα φύλλα μιας συγκεκριμένης εφημερίδας και όχι ποικίλων τίτλων για χάρη της πληρότητας της εικόνας. Επιλέξαμε την εφημερίδα "Εμπρός" ως την πλέον αντιπροσωπευτική και έγκυρη. Την είχε ιδρύσει ο Δημήτριος Καλαποθάκης (1865-1921), που συνέβαλε στην ποιοτική ανάδειξη του ημερησίου ελληνικού Τύπου κατά τα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αι. Ο "Ιστορικός Τύπος" υλοποιεί την πρόθεσή μας να δώσουμε στη δημοσιότητα παρόμοιες, όπως η παρούσα, σειρές ανατυπωμένων πλήρων (και όχι πρωτοσέλιδων) εφημερίδων από διάφορες χρονικές περιόδους της νεώτερης σύγχρονης ιστορίας, ώστε ο αναγνώστης να έχει στη διάθεσή του όλη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των ημερών εκείνων με τις μικρές και τις μεγάλες ειδήσεις, τις σημαντικές και τις ασήμαντες, ακόμη και με τις χρηστικές πληροφορίες που μπορεί σήμερα να μην χρησιμεύουν ολωσδιόλου, όμως συμβάλλουν στην πιστότερη απόδοση της εικόνας της εποχής.
Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι το διάβασμα μιας εφημερίδας μετά από 50 ή 100 χρόνια, όταν έχουμε ήδη σχηματίσει μια δεδομένη κρίση και άποψη, μας επιτρέπει να την επιβεβαιώσουμε τη γνώμη μας ή να την διαφοροποιήσουμε, ακόμη και να την ανατρέψουμε, στηριζόμενοι στις δημοσιευμένες πληροφορίες μιας εφημερίδας εποχής.
Αίφνης, π.χ., σε ό,τι αφορά τον παρόντα τόμο, που ανάγεται στη μεγαλύτερη τραγωδία που υπέστη ο Ελληνισμός μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, μπορεί ο αναγνώστης να βρει στα "ψιλά" την είδηση ότι κάποιοι εμπόδιζαν με παρεμβολές την ασύρματη επικοινωνία των στρατευμάτων με τη Σμύρνη, όταν εξερράγη η επίθεση του Κεμάλ. Ή ότι την ώρα που συμμαχικά πολεμικά πλοία εμπόδιζαν την επιβίβαση των καταδιωκομένων Ελλήνων, βρέθηκε ένα πολεμικό από τη μακρινή Ιαπωνία για να επιδείξει περίσσιο ανθρωπισμό.
Φυσικά, η ιστορία δεν διαβάζεται μέσα από τις εφημερίδες, διότι -ακόμη και όταν δεν εκδίδονται υπό καθεστώς λογοκρισίας- οι καταγραφές σ' αυτές είναι ελλιπείς, πρόχειρες, συνήθως μονομερείς και συχνά διαστρεβλώνουν ηθελημένα την πραγματικότητα.
Λαμβάνοντας την επιφύλαξη αυτή, μπορούμε να παραδοθούμε στη μελέτη της ατμόσφαιρας της εποχής, όπως ακριβώς θα μπορούσε και ένας προγονός μας να παρακολουθεί τότε τις εξελίξεις. Οπωσδήποτε θα βρούμε πληροφορίες που δεν γνωρίζαμε και ίσως μας οδηγήσουν να βελτιώσουμε την ποσότητα και την ποιότητα των γνώσεών μας για τη συγκεκριμένη περίοδο.
Ευχαριστούμε τους συνεργάτες μας που υλοποίησαν αυτή την έκδοση, ιδιαιτέρως όμως τον πολύτιμο καθοδηγητή και συμπαραστάτη μας, διάσημο ιστορικό συγγραφέα και δημοσιογράφο, Γιώργο Α. Λεονταρίτη για το εισαγωγικό κείμενο που ακολουθεί.