Ήταν μια εποχή φωτιάς!

Η πα­ρού­σα έρευ­να βα­σι­σμέ­νη σε 171 μαρ­τυ­ρί­ες αν­θρώ­πων κά­θε πα­ρά­τα­ξης από ολό­κλη­ρη την κε­ντρι­κή και βό­ρεια χώ­ρα, απο­σκο­πεί στη δι­ε­ρεύ­νη­ση των συν­θη­κών που επι­κρα­τού­σαν στην ελ­λη­νι­κή ύπαι­θρο κα­τά τη δι­άρ­κεια της τα­ραγ­μέ­νης δε­κα­ε­τί­ας 1940-50, στα αίτια που προ­κά­λε­σαν τις συ­γκρού­σεις μέ­σα στο χω­ριό και τη συμ­βο­λή τους στον γε­νι­κευ­μέ­νο εμ­φύ­λιο πό­λε­μο.

Αν και η σχε­τι­κή βι­βλι­ο­γρα­φία είναι ογκω­δέ­στα­τη, νο­μί­ζου­με ότι η δι­ε­ρεύ­νη­ση του τρό­που που έζη­σαν οι κά­τοι­κοι της υπαί­θρου τον εμ­φύ­λιο στο χω­ριό τους είναι ελά­χι­στες και αυτές που υπάρ­χουν συ­νή­θως μο­νο­με­ρείς. Συ­γκε­ντρώ­θη­καν μαρ­τυ­ρί­ες από νέ­ους την επο­χή εκεί­νη που είχαν κα­τα­τα­γεί αυτο­βού­λως ή κα­τό­πιν δι­ώ­ξε­ων στον ΔΣΕ, από νέ­ους οι οποίοι στρα­το­λο­γή­θη­καν βι­αί­ως, από νέ­ους οι οποίοι δεν είχαν κά­ποια κομ­μα­τι­κή το­πο­θέ­τη­ση, κα­θώς και από παι­διά οι γο­νείς των οποί­ων είχαν το­πο­θε­τη­θεί ή ανα­γκά­στη­καν να το κά­νουν σε μια πλευ­ρά.

Μέ­σα από την ανά­λυ­ση των μαρ­τυ­ρι­ών, την αντι­πα­ρα­βο­λή με­τα­ξύ τους, αλ­λά και με τη βι­βλι­ο­γρα­φία, γί­νε­ται προ­σπά­θεια ανα­σύ­στα­σης των γε­γο­νό­των μέ­σω της «αντι­κει­με­νο­ποί­η­σης» των ατο­μι­κών εμπει­ρι­ών.

Στο πρώ­το μέ­ρος του βι­βλίου πε­ρι­γρά­φο­νται οι μη­χα­νι­σμοί της μνή­μης και η συμ­βο­λή των μαρ­τυ­ρι­ών στη με­λέ­τη του ιστο­ρι­κού γί­γνε­σθαι.

Στο δεύ­τε­ρο πα­ρα­τί­θε­νται τα συ­μπε­ρά­σμα­τα του συγ­γρα­φέα ως «Σύ­νο­ψη».

Στο τρί­το ακο­λου­θούν τα κυ­ρι­ό­τε­ρα απο­σπά­σμα­τα όλων των μαρ­τυ­ρι­ών ανά πε­ρι­ο­χή. Ένα σύ­ντο­μο «Ιστο­ρι­κό πλαί­σιο» πα­ρα­τί­θε­ται στην αρ­χή κά­θε γε­ω­γρα­φι­κού δι­α­με­ρί­σμα­τος της χώ­ρας, κα­θώς επί­σης και εκεί όπου έλα­βαν χώ­ρα ση­μα­ντι­κά γε­γο­νό­τα.

Έτσι δί­νε­ται η δυ­να­τό­τη­τα και στους «αφα­νείς» να πε­ρι­γρά­ψουν το βί­ω­μά τους και να συμ­βάλ­λουν έτσι, πα­ράλ­λη­λα με άλ­λες πη­γές, στην κα­τα­γρα­φή της ιστο­ρί­ας.